Search for content and authors |
Rezonansowe badania fotoemisyjne ferromagnetycznych warstw ZnCoO |
Elżbieta Guziewicz 1, Małgorzata I. Łukasiewicz 1, Łukasz Wachnicki 1, Krzysztof Kopalko 1, Marek Godlewski 1,2 |
1. Polish Academy of Sciences, Institute of Physics, al. Lotników 32/46, Warszawa 02-668, Poland |
Abstract |
Półprzewodniki półmagnetyczne są ostatnio intensywnie badane w związku z nadzieją na zastosowania w spintronice. Wśród tych materiałów duże zainteresowanie budzi tlenek cynku z dodatkiem kobaltu. Dzieje się tak dlatego, że jony kobaltu Co2+ oraz cynku Zn2+ mają prawie identyczne promienie jonowe, dlatego możliwe jest wprowadzanie do tlenku cynku stosunkowo dużych ilości kobaltu. Ferromagnetyzm w temperaturze pokojowej dla warstw ZnCoO był opisywany już 10 lat temu [1], wciąż jednak trwają spory jakie jest jego pochodzenie. Część autorów wskazuje, że przyczyną ferromagnetyzmu w ZnCoO są defekty sieci [2], część wiąże go z wytrąceniami obcych faz, głównie tlenków kobaltu [3]. Cześć prac, Rys. 1.Widma fotoemisyjne warstw ZnCoO. Widma mierzone były w maksimum (hν = 63 eV, pełne czarne kółka) oraz w minimum rezonansu ( hν= 58 eV, puste czarne kółka). Krzywe różnicowe ΔEDC = EDC(63 eV) – EDC(58 eV) pokazują wkład stanów Co3d do pasma walencyjnego. w tym także nasze wcześniejsze badania [4], wskazuje, że przyczyną jest akumulacja metalicznego kobaltu w obszarze międzypowierzchni oraz wytrącenia metaliczne w warstwach. Istnieje bardzo niewiele badań fotoemisji rezonansowej dotyczących układów ZnCoO. Brak też porównania wyników rozkładu stanów Co3d dla próbek ferro- i paramagnetycznych [5-6]. W naszej poprzedniej pracy [7] pokazywaliśmy wyniki badań paramagnetycznych warstw ZnCoO otrzymanych w niskiej temperaturze (160oC) metodą osadzania warstw atomowych (ang. Atomic Layer Deposition, ALD). Badania prowadzone metodą rezonansowej spektroskopii fotoemisyjnej (ang. Resonant Photoemission Spectroscopy, RESPES) pokazały, że wkład powłoki Co3d do pasma walencyjnego warstw ZnCoO jest różny dla próbek paramagnetycznych różniących się zawartością kobaltu. Dla badanych próbek ZnCoO największą intensywność fotoemisji z powłoki Co3d zaobserwowano dla warstwy zawierającej 3.5% Co oraz najwyższą zawartość wodoru. W tym przypadku nie zaobserwowano też struktury satelitarnej znajdującej się ok. 7 eV poniżej poziomu Fermiego, co oznacza, że stany Co3d są silnie związane ze stanami elektronowymi ligandów. Prezentowane w tej pracy wyniki RESPES otrzymane zostały dla serii ferromagnetycznych warstw ZnCoO otrzymanych metodą ALD w temperaturach 200oC-300oC.Zawartość kobaltu w mierzonych warstwach wynosiła pomiędzy 2% a 19%. Badania fotoemisyjne zostały przeprowadzone w laboratorium synchrotronowym MAXlab (Szwecja) na linii pomiarowej I4. Fotoemisyjne krzywe rozkładu energetycznego (ang. Energy Distribution Curves, EDCs) mierzono dla energii fotonów bliskich rezonansowego przejścia Co3p→Co3d. Dla tego obszaru energii fotonów (58 eV - 65 eV) obserwujemy zwiększoną intensywność fotoemisji z powłoki Co3d , co związane jest z interferencją pomiędzy dwoma ścieżkami fotoemisyjnymi opisywanymi następująco: Co3p63d7 + hν → [Co3p53d8]* → Co3p63d6 + e Co3p63d7+ hν → Co3p63d6+ e Energię rezonansową przejścia określono jako 63 eV, natomiast antyrezonansową jako 58 eV [7]. Różnica pomiędzy widmami fotoemisyjnymi zmierzonymi dla energii rezonansowej oraz antyrezonansowej (ΔEDC = EDC(63 eV) – EDC(58 eV)) obrazuje wkład elektronów Co3d do struktury elektronowej pasma walencyjnego. Badania pokazały, że obliczone wkłady ΔEDC dla poszczególnych warstw ZnCoO różnią się pomiędzy sobą. Na podstawie analizy krzywych ΔEDC warstwy ZnCoO można podzielić na trzy grupy: i) warstwy, w których przy poziomie Fermiego wyraźnie widać wkład metalicznego kobaltu (rys. 1 a), ii) warstwy, w których następuje zmiana gęstości stanów macierzystego związku ZnO (krzywa antyrezonansowa 4.5 eV poniżej EF jest wyższa od krzywej rezonansowej), rys. 1 b, iii) warstwy ZnCoO, dla których wkład elektronów Co3d obserwowany jest pomiędzy 2 eV a 4 eV poniżej poziomu Fermiego (rys. 1c). W przypadku żadnej z ferromagnetycznych warstw ZnCoO nie zaobserwowano struktury satelitarnej przy energii wiązania 7 eV. Ta ostatnia struktura obserwowana jest powszechnie w badaniach fotoemisyjnych paramagnetycznych warstw ZnCoO [5-6].Podziękowania Autorzy dziękują za finansowanie badań przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, poprzez grant Innovative Economy (POIG.01.01.02-00-008/08), Research Infrastructure Action w programie ramowym FP6 « Structuring the European Research Area » (Integrated Infrastructure Initiative “Integrating Activity on Synchrotron and Free Electron Laser Science”).
|
Legal notice |
|
Related papers |
Presentation: Poster at IX Krajowe Sympozjum Użytkowników Promieniowania Synchrotronowego, by Elżbieta GuziewiczSee On-line Journal of IX Krajowe Sympozjum Użytkowników Promieniowania Synchrotronowego Submitted: 2011-06-19 01:18 Revised: 2011-09-19 21:21 |