Uwagi praktyczne

W paragrafie 2.3.7 pokazano, ze zaleznosc szerokosci linii dyfrakcyjnej od rozmiaru ziarna jest bardzo silna, szczególnie w zakresie rozmiarów liczonych w nanometrach. Dlatego wyznaczenie rozmiaru krystalitu z profilu linii dyfrakcyjnej jest pewne. Nie jest natomiast pewne, czy wyznaczony rozmiar jest rozmiarem srednim.

Pojecie ``rozmiar sredni'', podobnie jak ``dyspersja'', ma scisle zdefiniowany sens statystyczny i - jak pokazano w tej pracy - zadna metoda nie wyznacza tylko jednej z tych wielkosci z osobna. Doswiadczalne ustalenie dwóch zmiennych w zamiast jednej wymaga zas odpowiednio bardziej informatywnych danych doswiadczalnych. Dlatego do wiarygodnego wyznaczenia rozkadu wielkosci ziaren potrzebne sa dane dyfrakcyjne bardzo dobrej jakosci, praktycznie gadkie krzywe (rys. 3.6). Dobra statystyka pomiaru ma zasadnicze znaczenie przy wyznaczaniu wartosci sredniej i dyspersji rozkadu wielkosci ziaren.

Innymi sowy: z ``typowych'' danych proszkowych (próbkowanych rzadko i ze znacznym szumem) da sie oszacowac (wcale nie sredni!) rozmiar krystalitu ale nie da sie obliczyc rozmiaru sredniego i dyspersji rozkadu wielkosci ziaren. W przypadku nanokrysztaów nie jest problemem uzyskanie dobrych danych nawet na najprostszym laboratoryjnym dyfraktometrze proszkowym, jednak nawyki (dyfrakcjonistów nie zajmujacych sie na codzien badaniami mikrostruktury) mierzenia ``pieciu punktów na piku'' moga zdyskwalifikowac pomiar. Ponadto wazny jest wybór linii dyfrakcyjnych poddawanych analizie: ich profil powinien byc wolny od czynników niezwiazanych z rozmiarem ziarna (np. naprezen, bedów uozenia, domieszek innych faz krystalicznych, itp.)